การศึกษาเชิงเปรียบเทียบเป้าหมายสูงสุดของมนุษย์ตามแนว พุทธปรัชญาเถรวาทกับปรัชญาศาสนาพราหมณ์–ฮินดู

Abstract

           บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1)ศึกษาเป้าหมายสูงสุดของมนุษย์ตามแนวปรัชญาศาสนาพุทธเถรวาท 2)ศึกษาเป้าหมายสูงสุดของมนุษย์ตามแนวปรัชญาศาสนาพราหมณ์–ฮินดู 3)เปรียบเทียบเป้าหมายสูงสุดของมนุษย์ตามแนวปรัชญาศาสนาพุทธเถรวาทกับปรัชญาศาสนาพราหมณ์–ฮินดู วิทยานิพนธ์นี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ เน้นการวิจัยทางด้านเอกสาร โดยการศึกษาข้อมูลจากพระไตรปิฎก หนังสือ เอกสาร ผลงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง นำเนื้อหามาวิเคราะห์ แล้วนำเสนอในเชิงพรรณนา

          ผลการวิจัยพบว่า 1)เป้าหมายสูงสุดของมนุษย์ตามแนวปรัชญาศาสนาพุทธเถรวาทก็คือนิพพาน เป็นสภาวธรรมที่หลุดพ้นจากกิเลส ตัณหาและทุกข์ทั้งปวง ซึ่งเป็นสภาวะที่อยู่เหนือการเกิดและการตายอยู่เหนือกาลเวลาเป็นสภาวะที่ปราศจากความทุกข์ทั้งมวล ปราศจากบุญและบาปเป็นสภาวะที่เป็นอมตะ วิธีปฏิบัติเพื่อเข้าถึงนิพพานนั้นก็คือการปฏิบัติตามหลักไตรสิกขา ได้แก่ อธิสีลสิกขา อธิจิตตสิกขาอธิปัญญาสิกขา เรียกว่า ศีลสมาธิปัญญา 2)เป้าหมายสูงสุดของมนุษย์ตามแนวปรัชญาศาสนาพราหมณ์–ฮินดู ก็คือ การบรรลุโมกษะ หมายถึงสภาวะที่อาตมันรู้แจ้งตัวมันเองว่าเป็นสิ่งเดียวกันกับปรมาตมันหรือพรหมันซึ่งเป็นสภาวะที่ปราศจากบุญและบาปเป็นความบริสุทธิ์สูงสุดและความสุขสูงสุดวิธีปฏิบัติเพื่อบรรลุโมกษะ ได้แก่ ชญาณโยคะ(ความรู้แจ้ง) กรรมโยคะ(การกระทำความดี)ภักติโยคะ (ความศรัทธาต่อพระเจ้า) และราชโยคะ (การบำเพ็ญจิต) 3)จากการศึกษาเปรียบเทียบทั้งสองศาสนาจะพบความคล้ายคลึงกันในทรรศนะความหมายของเป้าหมายสูงสุดคือ การหลุดพ้นจากความทุกข์ทั้งปวง เป็นสภาวะที่อยู่เหนือการเกิดและการตายอยู่เหนือกาลเวลาเป็นอมตะ และเป็นความสุขสูงสุด ส่วนสภาวะที่แตกต่างกันก็คือนิพพานมีสภาวะเป็นอนัตตาส่วนโมกษะมีสภาวะเป็นอัตตา วิธีการปฏิบัติเพื่อเข้าถึงเป้าหมายสูงสุดที่คล้ายกันกล่าวคือ พุทธศาสนาเน้นการฝึกสมาธิ และวิปัสสนากรรมฐาน ส่วนปรัชญาศาสนาพราหมณ์-ฮินดู ก็เน้นการปฏิบัติสมาธิที่คล้ายกัน แต่ไม่มีการปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐาน แต่ได้กล่าวถึงความจงรักภักดีด้วยการประกอบพิธีบูชาและอุทิศตนต่อพระเจ้า เป็นวิธีที่จะทำให้บรรลุถึงโมกษะแต่พระพุทธศาสนา ไม่เห็นด้วยกับการกระทำเช่นนั้น